Julijan

Životopis rimskog imperatora i filozofa koga su hrišćani proglasili za otpadnika.

Istorijski roman Julijan, pored romana Konstantin i Dioklecijan, spada u opus magnum Ivana Ivanjija jer verodostojno i uverljivo oživljava vreme i okolnosti u kojima se u Rimskom carstvu širila i ustoličila nova religija Hristovih sledbenika.

Poslednji roman iz Ivanjijeve trilogije o rimskim carevima poteklom sa naših prostora, Julijan je priča o nadarenom i obrazovanom vladaru koji je poslednji pokušao nemoguće: da u Rimsko carstvo vrati mnogobožačku religiju predaka, zbog čega je bio anatemisan i prozvan Apostata (otpadnik).

„Kod ovog rimskog imperatora ima nečeg univerzalnog u mehanizmu vlasti: oko njega su bili ljudi koji su pod Dioklecijanom proganjali hrišćane, pa su pod Konstantinom postali dobri hrišćani, a pod Julijanom su opet ustali protiv njih“, kaže pisac u jednom osvrtu na roman. Julijan je živeo samo 27 godina, politikom je počeo da se bavi kasno, sa dvadesetak godina, jer je prvo hteo da bude sveštenik pa onda filozof, a i sam je pisao neoplatonske rasprave. Nespreman je postao vojskovođa, ušao je u Galiju i dobijao bitke čitajući Cezara i, na kraju, prevaren i izdat, poginuo herojskom smrću prilikom opsade persijskog grada Ktesifona na Tigru.

Njegove mladićke godine u Atini, kada se posvetio proučavanju helenske književnosti i filozofije i družio sa najznačajnijim misliocima i umetnicima onoga vremena, njegova pravičnost, uzdržanost i skromnost kao rimskog cezara, „dostojnog da vlada drugima jer je umeo da vlada sobom“, i nadasve njegov kratak a bogat i ispunjen život – najviše su razgorevali maštu pokolenja jer je Julijan, od svih stotinak rimskih careva, bio jedini koji svojim plemenitim pregnućima i kratkotrajnom vladavinom ostao upamćen kao najtragičniji i najplemenitiji među rimskim carevima.